De carminibus natalicis

Carmen Propertii (ex libro tertio, carmen X):

Mirabar, quidnam visissent mane Camenae,

   ante meum stantes sole rubente torum.

natalis nostrae signum misere puellae

   et manibus faustos ter crepuere sonos.

transeat hic sine nube dies, stent aere venti,

   ponat et in sicco molliter unda minas.

aspiciam nullos hodierna luce dolentis,

   et Niobae lacrimas supprimat ipse lapis;

alcyonum positis requiescant ora querelis;

   increpet absumptum nec sua mater Ityn.

tuque, o cara mihi, felicibus edita pennis,

   surge et poscentis iusta precare deos.

at primum pura somnum tibi discute lympha,

   et nitidas presso pollice finge comas;

dein qua primum oculos cepisti veste Properti

   indue, nec vacuum flore relinque caput;

et pete, qua polles, ut sit tibi forma perennis,

   inque meum semper stent tua regna caput.

inde coronatas ubi ture piaveris aras,

   luxerit et tota flamma secunda domo,

sit mensae ratio, noxque inter pocula currat,

   et crocino nares murreus ungat onyx.

tibia continuis succumbat rauca choreis,

   et sint nequitiae libera verba tuae,

dulciaque ingratos adimant convivia somnos;

   publica vicinae perstrepat aura viae:

sit sors et nobis talorum interprete iactu,

   quem gravius pennis verberet ille puer.

cum fuerit multis exacta trientibus hora,

   noctis et instituet sacra ministra Venus,

annua solvamus thalamo sollemnia nostro,

   natalisque tui sic peragamus iter.

Carmen Horatii ad Phyllidem (ex libro IV Carminum, 11)

Est mihi nonum superantis annum

plenus Albani cadus, est in horto,

Phylli, nectendis apium coronis,

    est hederae vis

multa, qua crinis religata fulges,               

ridet argento domus, ara castis

vincta verbenis avet immolato

    spargier agno;

cuncta festinat manus, huc et illuc

cursitant mixtae pueris puellae,               

sordidum flammae trepidant rotantes

    vertice fumum.

Ut tamen noris quibus advoceris

gaudiis, Idus tibi sunt agendae,

qui dies mensem Veneris marinae            

    findit Aprilem,

iure sollemnis mihi sanctiorque

paene natali proprio, quod ex hac

luce Maecenas meus affluentis

    ordinat annos.              

Telephum, quem tu petis, occupavit

non tuae sortis iuvenem puella

dives et lasciva tenetque grata

    compede vinctum.

Terret ambustus Phaethon avaras              

spes et exemplum grave praebet ales

Pegasus terrenum equitem gravatus

    Bellerophontem,

semper ut te digna sequare et ultra

quam licet sperare nefas putando              

disparem vites. Age iam, meorum

    finis amorum

(non enim posthac alia calebo

femina), condisce modos, amanda

voce quos reddas; minuentur atrae            

    carmine curae.

Hoc carmen etiam audiri potest:

De carmine mexicano c.n. “Las mañanitas” deque eius versione Latina.

http://algarabia.com/curiosidades/estas-son-las-mananitas/

https://revistas-filologicas.unam.mx/nouatellus/index.php/nt/article/viewFile/314/310

De diebus natalibus

Fere omnibus in terris dies natales hominum celebrantur diversis modis. At illae dies non tantum nostris temporibus celebrantur neque nuper coeperunt homines mores diebus natalibus coniunctos tradere. Quam antiquae sunt consuetudines illae? Et quomodo Romani et Graeci illas dies celebrabant?

Suos et diversos quaeque terra habet mores sed si aliquando lente cogitatis de illis, similitudines perplurimas extare animadvertetis. In multis terris dulcia (plerumque rotunda) eduntur atque candelas super ea ponuntur. Nunquam desunt carmina natalicia etiam si in quibusdam locis notissima mutantur. Dona quoque dantur celebranti homini et multis in locis etiam tres res exoptantur priusquam candelas extinguantur (neque licet quidquid cogitaverimus aperte dicere! Sin aliter postulata nunquam fient!)

Sed quam antiqui sunt hii mores? Quamdiu haec fecimus? Iam antiquis temporibus, etiam antequam Romani et Graeci populi noti essent, multi mores nostris similes tradebantur. Consuetudienes originem trahunt a tempore antiquo quo magia causa et propter deos ritu festos agebantur. Apud antiquos Aegyptios, Pharaones solebant festa nobilissimo cuique parare, at  vulgus dies natales non celebrabat. Et in Aegypto et in terra quae Babylonia vocatur, dies natales nobilium hominum scribebantur ut quoque anno celebrarentur.

Graeci autem partim Aegyptios secuti sunt, partim mores mutaverunt. Nam satis constat apud Graecos extasse dulcem Artemisae deae (vel Dianae) dicatum, quem die sexto cuiusque mensis edebatur, illa enim dies Graecis erat dies natalis deae. Dulcis simplex erat melle et farina facto, at iam tunc candelas, quas omnes adhibemus, ponebantur non solum ut fumus ascenderet atque Dea eum animadverteret, sed etiam ut lux Lunam significaret (hoc quod signum deae Dianae est, scilicet). Sunt qui dicant formam rotundam dulcis etiam Lunam indicavisse. Graeci quoque bona optabant dum candelas extinguebant.

Candelae quoque aliis in terris adhibebantur plerumque circa dulcem positae ne quid malum puero vel homini celebranti fieret et ut fortunam eis donarent. Candelis, donis, salutationibus et carminibus conabantur homines ut totum insequentem annum celebrantes bene se haberent.

Romani, ut mos erat eis, Graecorum mores acceperunt et secuti sunt. At tria genera diversa dierum natalium celebrabant: dies natales templorum, hominum urbiumque.

Dies natales maximi momenti hominum praesertim celebraverunt (exempli gratia dies natales Imperatorum) eosque dies omnibus hominibus diem festum fore decreverunt ut nostris temporibus etiam fit praesertim cum regibus et reginis.

Private celebrabantur natales et familiarium et amicorum donis et conviviis. Praesertim natalem Patris Familias celebrabatur, quam diem fortunam ferre credebatur et cuius gratia hostias ad Lares Domesticos immolabantur.

Romani libros etiam donare solebant celebranti. Quis non potest mente fingere Vergilium librum suo die natali accipientem vel ipsum die natali alicuius amici libellum carminum plenum donantem? Extat quidem carmen a Proptertio poeta scripto suae amicae diem natalem agenti, quod infra invenire poteritis.

De feminis proh dolor pauca sunt dicenda, cum praecipue dies natales virorum tantum celebrati essent. Traditur autem Cleopatra regina Aegyptorum celebravisse, et apud Romanos feminae notae quae summam potestatem habebant. Exempli gratia, apud Tacitum traditur natalem Agrippinae inter nefastos fuisse. (Cornelii Taciti Annales, liber 14 pars 12, linea 5)

De Christianis aliquid mihi inexpectatum dicendum est: antiquis temporibus Christiani nullo modo dies natales celebrabant cum non licuisset eis. Ut supra dictum est, perplurimae consuetudines originem trahunt ab hominibus qui a Christianis pagani habebantur. Hac ipsa de causa diu non licuit illas dies celebrare. Saeculis volventibus autem, tandem Ecclesia veniam dedit ut die vicesimo quinto mensis Decembris dies natalis Iesui celebraretur. Qua de causa, mox et Christiani quoque natales hominum celebrare coeperunt.

Postremum, scripta Latina aliqua addere volui ut voces Romanorum parumper saltem audiantur.

Apud Frontonem haec verba inveniuntur:

Have mi magister optime:

Scio natalidie quoiusque pro eo, quoius is diez natalis est, amicos vota suscipere, ego tamen, quia te iuxta ut memet ipsum amo, volo hac die, tuo natali, mihi bene precari. Deos igitur omnis, qui usquam Gentium vim suam praesertam promptamque hominibus praebent, qui vel somniis vel mysteriis vel medicina vel oraculis usquam iuvant attque pollent, eorum deorum unumquemque mihi votis advoco meque pro genere cuiusque voti in eo loco constituo, de quo deus ei rei praeditus facilius exaudiat. (…) (Ex epistulis Frontonis libro III)

Quod ab origine dierum natalium attinet, praesertim in insequentibus pagellis retialibus inventum est ab Anna. Si quisplura scire velit, legat atque ignoscant mihi ii qui Hispanicam linguam non noverunt, nam pagellis usa sum fere semper hispanice scriptis. In fine autem quaedam anglice invenire poteritis.

http://www.eltiempo.com/cultura/gente/por-que-celebramos-los-cumpleanos-107640

https://www.taringa.net/posts/info/16046728/El-Verdadero-Origen-Del-Cumpleanos.html

http://elestimulo.com/bienmesabe/el-origen-de-la-torta-de-cumpleanos/

https://es.wikipedia.org/wiki/Cumplea%C3%B1os

https://es.scribd.com/document/28099985/cumpleanos-romanos-actividades-didacticas

Quaedam anglice:

https://www.huffingtonpost.com/2013/11/11/history-of-birthdays_n_4227366.html

http://minnesota.cbslocal.com/2011/01/24/good-question-how-did-birthday-traditions-start/

Scripsit Anna, sororibus placuit.

Colloquium alterum

Transcriptio primi colloquii (emmendatis quibusdam verbis)

mendum

vocabulum aptius

quomodo pronuntiari debeat

Abi: Salvete omnes! Hoc est primum colloquium in foro Romano. Ego sum Abigail et adsunt duae amicae. Salvete!

Anna: Salvete!

Lida: Salvete!

Abi: Quae estis?

Anna: Mihi nomen est Anna. Sum puella Hispana quae in septentrionibus Hispaniae habitat sed nunc ipsum versor in meridiebus, in urbe quae vocatur Granata, ut lauream magistralem faciam. Sum duo et viginti annos nata et nunc non operam do sed lauream magistralem facio ut iure magistra sim in Hispania. Quid de altera nostra amica?

Lida: Salvete! Ego sum Ludmila sed omnes me vocant Lida. Sum duodeviginti annos nata, habito Pragae in Bohemia, et sum discipula in lyceo Gallico, et operam do sicut magistra, et fero auxilium parvis pueris.

Abi: Salve Lida! Salve Anna! Ut dixi ego vocor Abigail et habito in urbe Mexicopolitana. Ego sum viginti et quinque annos nata et quamquam operam dedi historiae in universitate, ego munere fungor magistrae magistra linguae Hispanicae. Etiam operam do in linguis ediscendis et tradendis... Et hoc de me satis est. Anna?

Anna: Bene, etiam opportet dicere nos iam amicae amicas diu fuisse, nisi fallor quattuor annos fere. Nos novimus aestate, latine discentes, latine loquentes iam. Nunquam (fere) nunquam in aliis linguis locutae sumus et nos cognovimus aestate in Academia Vivario Novo nonne? Id est in scholis aestiivis. Hac de causa dicimus lingua Latina nos coniunxisse amicitia, quia vere semper latine locutae sumus et tandem aliquid una facere voluimus.

Etiam velimus dicere quomodo nos et quando nos coeperemus coeperimus latine colloqui et lingua Latina linguae Latinae studere nonne? Ego coepi iam in lyceo et in universitate quia sic operam do, sed ego primum tantum grammatice didici, proh dolor! Id est methodo quod quae dicitur “traditionalis” hoc quod notum est. Proh dolor numquam… postea novi aliam formam et mansi ut patet et multum placuit. Vos autem quomodo didicistis?

Lida: Ego didici iam cum eram sex aut septem annos nata quia mater mea magistra linguae Latinae erat et didici cum libro Famila Romana ergo erat aliquantulum in medio intra inter modum grammaticae et modum vivam vivum.

Abi: Lida, iam quotiens legisti illum librum Familiam Romanam?

Lida: Ter in Academia vobiscum et bis cum didici sola, ergo quinquies.

Anna: Ego iam… id est vobiscum legi iam Livium ter et iam satis! Ergo non mente fingo legere quinties quinquies! Macte virtute!

Tu autem Abi, quomodo didicisti?

Abi: Ita, ego ut dixi operam dedi historiae et semper res Romanae Graecaeque studium excitabant et decrevi me debere eas linguas discere aliquando. Qua de re ipso anno quo vos cognovi, id est bismilesimo decimoquarto, coepi operam dare linguis. Et erat grex discipulorum in universitate mea, et ii discipuli integrum annum degerunt etiam in academia et tradebant methodum directam, ergo haec est unica methodo qua ego usa sum.

Anna: Ego non, proh dolor! Vere habetis fortunam maximam!

Lida: Bene, volebāmus maximas gratias agere Alexandro Veronensi, qui habet Sermones Raedarios, qui nobis dedit consilium hanc paginam incipiere et quem cognovimus hoc anno Matriti in conventu Caleo in quo una cum Anna fuimus.

Anna: Salve! Gratias maximas!

Abi: Et ego gratias velim agere illo Alexandro Veronensi, quamquam ipsa non novi eum quia - proh dolor! - non licuit mihi aestatem agere in Hispania sed bene memini amicas meas pelliculam mississe; ope Whatsapp; ridentes et gaudentes...

Anna: Satis longa!

Abi: Satis longa pellicula erat in qua nuntiabant se colloquium habuisse cum Alexandro qui eis dedit consilium colloquia agendi. Ego delectata sum et decrevimus hoc facere.

Bene, consilium nostrum his in colloquiis praesertim est linguam exercēre quia non semper datur ocasionem ocasio latine loquendi. Etiam, si possumus prodesse aliis erit optimum, qua de re potestis legere verba nostra et audire in pagella quae… quomodo vocatur?

Anna: Ita, est infororomano.blogspot.com (bene, .es .mx …mutat.) Pendet a terra ubi sis, sed ita, .com bene habet.

Abi: Bene, ergo hac in pagella conabimur linguam exercēre in loquendo et in scribendo. Fortasse aliquando erunt exercitia quae nos ipsae solvemus quia, ut diximus, sumus discipulae et nunquam desinimus operam dare linguae Latinae.  Et quid aliud?

Anna: Aliquando, cum sit tempus nonne?

Abi: Ita, proh dolor non possumus promitere nos colloquia edere edituras esse in lucem quaeque quaque hebdomada quia sunt multae difficultates, nonne?

Anna: Ita, vere, ut verum dicam hoc consilium ortum est iam mense Augusto, id est post conventum Caelum, sed vere non potuimus quidquam facere diu quia, ut ita dicamus, habuimus parvas difficultates nonne? Id est, interfuerunt…

Abi: Apud me fuerunt duo terrae motus. Apud vos?

Lida: Ego aegrotabam per longum tempus et postea mihi non fungebatur rete omnium gentium.

Anna: …et ego semel feci iter et postea debui lares trastulere transferre in urbem Granatam. Ergo ut videtis nobis est facillimum convenire quaque septimana. Quia iam intersunt omnia.

Abi: Sed conabimur.

Anna: Ita, conabimur. Hoc pro certo.

Bene etiam dicendum est alii alios homines certe etiam posse partem capere hac in pagella. Id est sine ulla cura, sine difficultate. Quia vere sumus in foro Romano nonne? Omnes conveniemus hic et omnes possumus partem capere, hoc est bonum. Si fieri potest, certe, quia est pagella latine facta, si fieri potest, quaeso, scribite nobis latine vel graece et, (nescio), potestis vel menda (utinam non sint multa!) sed menda invenire, vel consilia nobis dare, interrogare quiquid velitis… (nescio) proponere exercitia, proponere aliquid ut faciamus, proponere colloquia quoque. Sed si (ali)quis nondum valet latine tam expedite scribere vel colloqui etiam potest nobis in multis linguis loqui quia omnes una fere undecim nonne? Non, tredecim linguas possumus adhibere ergo potestis…

Omnes una: Hispanice, anglice, lusitanice, italice, bohemice, germanice, gallice, lingua Slovaca, lingua Polonica, in lingua Graeca hodierna, et lingua Vasconica…

Anna: ...colloqui. Ergo ut videtis est parva maxima insania.

Postremum, etiam conemur quaque septimana vel scriptum vel colloquium in lucem edere sed, ut iam audire potuistis, sunt perplurimae facienda, sunt perplurimae difficultates... ergo fortasse non semper poterimus sed conemur, quia consilum vere est exercere et frui lingua Latina. Ergo, utinam placeat hoc! Valeatis omnes!

Abi: Valete quam optime!

Lida: Valete!

Anna: In proximum!

Colloquium primum - De nobis

Ecce!

Salutatio

Quae sumus?

Tres amicae: Abigail, Lída et Anna quarum lingua communis est, et semper fuit, Latina (et Graeca aliquando).

Quaeque in diversis terris habitat atque diversas linguas loquitur, lingua autem Romanorum nos coniunxit amicitia.

Hac ipsa de causa in foro Romano adsumus! Nam in foro Romano omnes congruebant homines ex diversis terris, Romae. In foro Romano latine vel graece colloquebantur et in ipso foro conveniebant una. Ergo bene veniatis omnes!

Quid hoc est?

Consilium maximi momenti huius pagellae est ut una lingua Latina fruamur eamque discamus. In animo habuimus hunc locum in rete omnium gentium conficere ut ipsae melius meliusque linguam Urbis aeternae coleremus. Hoc modo exercere, gaudere et frui velimus et sic etiam aliis Latinae Graecaeque linguae fautoribus prodesse eosque delectare.

Gratias agere velimus Alexandro Veronensi, qui primum laterculum, ut ita dicamus, possuit in mentem forte proponens ut etiam nos aliquid faceremus ad linguam colendam. Ex illo consilio tandem haec pagella orta est. Gratias tibi!

Gratias etiam agere velimus omnibus magistris qui nos docuerunt, docent, et docebunt. Nemo enim poterit umquam quamlibet linguam omnino discere quia quoddammodo semper discipuli sumus.

Bene veniatis omnes ad forum Romanum!